Kluczbork

– Pytanie kolejne. Zatem. Jak się nazywa miasto nad Wisłą. Dla ułatwienia dodajemy, że jest to imię króla, który zostawił Polskę murowaną.

(...) – Panie Kazimierzu! Ma pan klucz od kabiny?

– Bardzo państwa proszę nie podpowiadać. Bardzo proszę.

– Kluczbork.

– Odpowiedź prawidłowa – Kazimierz.

– Roman.

Ten cytat z kultowego filmu "Rejs" niech będzie wstępem do dzisiejszego wpisu.

HISTORIA W PIGUŁCE

Kluczbork jest jednym z najstarszych miast w Polsce. Jego historia jest zatem długa i zawiła. Kluczbork założony został w XIII wieku przez Zakon Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą. Rycerze ci zostali sprowadzeni z Palestyny najpierw do Wrocławia a później, dostając pozwolenie na założenie miasta, osiedlili się w borze nad Stobrawą. Krzyżowcy otrzymali od księcia wrocławskiego Henryka III  zezwolenie na lokację miasta na prawie niemieckim w 1253 roku. Kiedy jednak założyli kilka wsi w okolicy, a nie zdołali lokować miasta, książę Henryk IV Probus biorąc Kluczbork pod swoją opiekę, w 1274r. wystawił przywilej lokacji miasta i od tego momentu rozpoczynają się jego dzieje polityczne. Miasto w swojej historii przetrwało m.in. wojny husyckie w XV wieku, wojnę trzydziestoletnią w XVII wieku, wojny światowe oraz liczne pożary. Kluczbork znajdował się w granicach m.in. Królestwa Polskiego, Czeskiego, Pruskiego czy Rzeszy Niemieckiej. Od 1945 roku Kluczbork znajduje się w granicach Rzeczypospolitej Polskiej, gdzie powrócił po ponad 400 latach.

SKĄD NAZWA MIASTA?

Mamy dwie wersje.

Pierwsza, według legendy i podań ludowych, dotyczy Braci - Rycerzy.

Kiedy prześladowani na zachodzie Europy i Bliskim Wschodzie za wiedzę tajemną dotarli na ziemie Książąt Śląskich, książę pozwolił im wybrać miejsce do osiedlenia się. Bracia znaleźli miejsce idealne w leśnej głuszy, w widłach rzeki, otoczone bagnami, leżące na ważnym szlaku z Krakowa do Wrocławia. W miejscu tym Bracia zbudowali zamek, wkładając w budowę całą swą niemałą wiedzę. A że byli rycerskim zakonem z Zachodu, nadali zamkowi nazwę Kreuz – Burg, czyli Zamek Krzyża.
Natomiast Topograficzny podręcznik Górnego Śląska z 1865 roku notuje staropolską nazwę Crucebor i wyjaśnia "Polska nazwa to Kluczibor (...) W pierwotnym brzmieniu oznaczało "Leśny zamek" lub "Leśny klucz", później przyjmując nazwę "Kreuzwald". Późniejsza niemiecka nazwa Kreuzburg powstała więc w wyniku historycznych procesów lingwistycznych i stopniowej germanizacji wcześniejszej polskiej nazwy tracąc przy tym swoje pierwotne znaczenie.

WARTO ZOBACZYĆ

Stare Miasto

Kluczbork posiada tradycyjny układ urbanistyczny oparty na owalnicowym rozdwojeniu drogi głównej przechodzącej przez śródmieście. Otoczony murami obronnymi miał kształt wrzecionowaty rozciągnięty w kierunku wschód-zachód. 

Zachowane, głównie w południowej części miasta, mury obronne wzniesione zostały pod koniec XIV wieku z cegły gotyckiej.

W centrum rynku stoi Ratusz zbudowany w XVIII wieku. 

Do 1925 roku do ratusza przylegało sześć dwurzędowych kamienic, które tworzyły kompleks Dwunastu Apostołów. W wielkim pożarze część Apostołów spłonęło. Z pięknego barokowego kompleksu do naszych czasów przetrwały dwie dwufrontowe kamienice, do których dobudowano arkady.

Jednym z najcenniejszych i najstarszych zabytków Kluczborka jest gotycki kościół z XIV wieku, powstały w miejscu dawnej drewnianej świątyni z 1298 roku.

Bardzo charakterystycznym i wyróżniającym się budynkiem jest Muzeum im. Jana Dzierżona z przylegającą do niego wieżą ciśnień. 

Dawniej, pod koniec XIII wieku, istniał tu dwór książęcy a pod koniec XIV wieku powstał murowany zamek. Kluczborski zamek popadł w ruinę w XVII wieku, W 1720 został on przebudowany na siedzibę administracji kluczborskich dóbr cesarskich. W XIX wieku mieścił się tu urząd skarbowy a następnie sądy. W latach 30. XX wieku budynek był siedzibą miejscowej NSDAP a po wojnie mieścił się tu Urząd Bezpieczeństwa. Od 1959 roku pełni funkcję muzeum. W latach 1931-32 podjęto się skomplikowanych działań budowlanych - aby usprawnić komunikację w mieście, wyburzono fragmenty części dolnej budynku i wyprowadzono ulicę poza obręb dawnych murów miejskich. Wieża ciśnień z kolei została przebudowana w 1907 roku z dawnej wieży zamkowej. Obecnie budynek Muzeum wraz z wieżą ciśnień wyróżnia się w zabudowie miejskiej, gdyż stoi nietypowo w poprzek ulicy. Z najdawniejszych czasów świadczących o średniowiecznym pochodzeniu, zachowały się fundamenty i podziemie dawnego zamku.

W miejscu, w którym w średniowieczu stał budynek komandorii krzyżowców z czerwoną gwiazdą - założycieli miasta, otwarto w 1779 roku Zakład dla Ubogich, który z czasem został przekształcony w szpital. W 1939 roku utworzony został pierwszy na Śląsku, jeniecki obóz oficerski Oflag VIII A Kreuzburg, który wiosną 1943 r. stał się obozem dla internowanych obywateli państw wrogich III Rzeszy - Ilag VIII/Z. Po wojnie budynek służył jako magazyn oraz internat szkolny aż zaczął popadać w ruinę. Obecnie znajdują się tu biura, mieszkania i oddziały NFZ.

Wzniesiony, w stylu neogotyckim, w latach 1911-1913 Kościół Matki Bożej Wspomożenia Wiernych jest czwartą z kolei świątynią w dziejach parafii rzymskokatolickiej w Kluczborku.

W pięknym parku miejskim znajduje się Glorietta - pomnik poświęcony mieszkańcom Kluczborka, którzy polegli w I wojnie światowej. 

W Kluczborku znajduje się Cmentarz Wojenny Armii Radzieckiej, na którym pochowanych jest 6278 żołnierzy radzieckich, którzy polegli w walkach podczas II wojny światowej.

Oczywiście w Kluczborku jest znacznie więcej obiektów godnych polecenia i zobaczenia. W mieście znajduje się 70 obiektów wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych.

INFORMACJE PRAKTYCZNE

Kluczbork jest miastem powiatowym w północno-wschodniej części woj. opolskiego. Położony jest w odległości ok. 40 km od Opola, 96 km od Wrocławia, 205 km od Poznania i 120 km od Katowic.

W mieście krzyżują się drogi krajowe:

- droga krajowa nr 11 relacji Bytom - Lubliniec - Kluczbork - Ostrów Wielkopolski - Poznań - Kołobrzeg

- droga krajowa nr 42 relacji Namysłów - Kluczbork - Praszka - Radomsko - Starachowice

- droga krajowa nr 45 relacji Złoczew - Wieluń - Kluczbork - Opole - Racibórz

             

Podobał Ci się artykuł? Warto go przeczytać? Zostaw komentarz i podziel się ze swoimi znajomymi.

Wszystkie zdjęcia są mojego autorstwa i nie zgadzam się na ich kopiowanie i wykorzystywanie bez mojej zgody (Ustawa z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych).