Zamek w Czersku

Siedziba kasztelana, najważniejszy ośrodek polityczny i kościelny Książąt Mazowieckich, stolica Księstwa Czerskiego, siedziba księcia mazowieckiego i czerskiego. Czersk, obecnie wieś, niegdyś jedno z najważniejszych miejsc Mazowsza. O jego potędze przypominają ruiny imponującego gotyckiego zamku.

(będziemy na koniec wdzięczni za lajka)

HISTORIA ZAMKU W CZERSKU

Około połowy XI wieku na wzgórzu powstał okazały gród czerski z potężnym wałem drewniano-ziemnym oraz fosą. 

W XIII wieku Czersk stał się kasztelanią i siedzibą książąt mazowieckich z dynastii Piastów. Konrad Mazowiecki, znany ze sprowadzenia w 1226 roku Krzyżaków, z czerskiego grodu władał całym Mazowszem. Więził on w grodzie Henryka Brodatego oraz Bolesława Wstydliwego, z którymi bezskutecznie walczył o tron krakowski. Rządy Konrada Mazowieckiego to czasy świetności dla Czerska.

Po śmierci Konrada Mazowieckiego Mazowsze zostało podzielone i powstało Księstwo Czerskie, którym władali jego potomkowie: Siemowit I, Konrad II, Trojden, Siemowit III oraz Konrad III. Pod koniec XIII wieku Czersk był najważniejszym ośrodkiem politycznym i kościelnym Książąt Mazowieckich. 

W XIV wieku Czersk zyskał prawa miejskie. Książę Janusz I Starszy do ochrony przed Krzyżakami zaczął wznosić murowany, gotycki zamek. W tym też czasie, na skutek zmian politycznych oraz odsunięcia się Wisły spod zamku, książę Janusz przeniósł swą siedzibę do Warszawy. Czersk stracił swoje dotychczasowe znaczenie, ale na zamku prowadzono dalsze prace.

W 1526 roku Mazowsze zostało przyłączone do Korony. Czersk stał się własnością królów polskich a Zygmunt I Stary przekazał zamek swojej żonie, królowej Bonie. Dzięki niej, miasto i zamek ponownie rozkwitły. Za jej rządów zostały rozbudowane zamkowe wieże a na dziedzińcu wzniesiono nową, renesansową siedzibę i inne budynki.

Wiek XVII był tragiczny dla Czerska. W czasie Potopu, w 1656 roku, miasto zostało zdewastowane. Szwedzi zrujnowali miasto, wysadzili zamkowe mury i zabudowania. Wkrótce potem, zniszczenia dokończyli Kozacy, wojska węgierskie Rakoczego oraz "morowa zaraza".

W latach 1762-1766 Marszałek Wielki Koronny, Starosta Czerski Franciszek Bieliński podjął próbę ratowania zamku.  

W 1795 roku Czersk trafił pod zabór pruski. Wydano nakaz rozbiórki zamku. Na szczęście proces ten nie został dokończony, ale część murów została zburzona. W latach 1907-1911 Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości sfinansowało pierwsze prace konserwatorskie. 

OPIS ZAMKOWYCH WIEŻ

Do zamku czerskiego prowadziła Wieża Bramna, która w pierwszej fazie budowy - XIV/XV w. - była czworokątną wieżą o dwóch kondygnacjach. W XVI wieku zostały jeszcze dobudowane dwie kondygnacje a cała wieża została zwieńczona hurdycjami i hełmem. Na dole wieży, w partii przyziemia znajduje się otwór bramy przejazdowej oraz furta. Brama nie miała brony a dostęp do zamku zamykał most zwodzony przerzucany nad fosą. Wieża Bramna miała wysokość 22 metrów a każda z czterech kondygnacji posiadała określone funkcje. Pierwsze piętro miało funkcje typowo obronne. Na drugim piętrze znajdowała się komnata mieszkalna kasztelana a później burgrabiego. Trzecie piętro we wszystkich ścianach miało okna strzelnicze. Czwarte piętro również wyposażone było w okna strzelnicze a  jeszcze dodatkowo w hurdycje - kryty drewniany ganek służący do rażenia z góry przeciwników znajdujących się pod murem wrzątkiem lub kamieniami.

Poza Wieżą Bramną, na zamku znajdowała się również Wieża Południowa - Więzienna. Pierwotnie, XIV/XV w., wieża nie przekraczała wysokości murów. Dopiero w XVI w, została nadbudowana do 24 metrów. Więzienie znajdowało się 10 metrów poniżej otworu komunikacyjnego, przez który spuszczano więźnia i dostarczano mu żywność.

Ostatnią wieżą, którą wybudowano w XIV/XV w. była Wieża Zachodnia. Tak jak Wieża Bramna i Więzienna, tak i ta powstawała w dwóch etapach. Początkowo była równa z murami i miała nieco ponad 10 m. W XVI wieku została nadbudowana i wyposażona w blanki oraz hurdycje. Wieża ta została wzniesiona prawie całkowicie na zewnątrz muru obwodowego. Z takiej okrągłej wieży, z racji jej kształtu i usytuowania, można było prowadzić ostrzał całego przedpola i chronić dostęp do murów przed atakami z flanki.

LEGENDY

Legenda o perłach Królowej Bony

Królowa Bona przybyła do zamku w 1520 roku. Przez 40 lat zbierała i kolekcjonowała kosztowności. Gdy musiała pośpiesznie wyjechać z Polski, skrzętnie zbierała wszystkie swoje skarby. W czasie znoszenia do powozu jednej ze szkatułek, spod wieka wysunął się długi sznur pereł, którym zahaczyła o występek w murze i przypadkowo przerwała. Perły rozsypały się po posadzce, lecz królowa nie zebrała ich i nie kazała nikomu tego zrobić. Według legendy, w czasie pełni księżyca, na murach zamku pojawia się biała postać zbierająca rozsypane niegdyś perły. Lecz gdy tylko zakończy swą pracę zaczyna ją od nowa, bo perły się rozsypują. I czynność ta nie ma końca.

Legenda o lochach

W XIV wieku, Książę Janusz w swoim nowym zamku czerskim nakazał wykopać długie lochy, które miały kończyć się w którejś z pobliskich wiosek. Mogły być one wykorzystywane w razie konieczności ucieczki lub ukrycia skarbów. Legenda mówi o śmiałkach, którzy dla wzbogacenia się lub sławy próbowali odnaleźć choć trochę z tych bogactw i o tym, że znikali bez wieści i nigdy już ich nie widziano. Są też tacy, którzy twierdzą, że podczas prowadzonych wykopalisk archeologicznych odkryto ponoć pod dawnym mostem zwodzonym okute drzwi prowadzące do lochów.

MY NA ZAMKU CZERSKIM

Na zamku pojawiliśmy się 2 maja 2017 roku. Było wtedy słonecznie, ale zimno. Trochę pochodziliśmy po dziedzińcu a potem samotnie wspinałem się na zamkowe wieże. Drugi raz na zamku byłem sam, 10 czerwca tego samego roku. Wtedy już było znacznie cieplej a że byłem sam to na spokojnie jeszcze szukałem miejsca, z którego mógłbym zrobić zdjęcie zamku w całości - chyba się to udało :)

GALERIA ZDJĘĆ

Podobał Ci się artykuł? 

Będziemy bardzo wdzięczni za Twoje kliknięcie "Lubię to!" poniżej. 

Wszystkie zdjęcia są mojego autorstwa i nie zgadzam się na ich kopiowanie i wykorzystywanie bez mojej zgody (Ustawa z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych).