Zimowy Wersal Północy

Wersal Północy, Polski Wersal, Wersal Podlasia. Tak nazywany jest Pałac Branickich w Białymstoku. Najbardziej znany zabytek i wizytówka miasta. Jedno z piękniejszych dzieł architektury barokowej w Europie.

Pałac Branickich odwiedziliśmy podczas naszego krótkiego, dwugodzinnego pobytu w Białymstoku (przeczytaj o tym tutaj). Jako że była mroźna zima a my jechaliśmy dalej, do miejsca docelowego, nie poświęciliśmy na pałac zbyt wiele czasu. Przespacerowaliśmy się wokół rezydencji podziwiając piękną architekturę, natomiast zimowy czas nie pozwolił nam zachwycać się bajecznymi ogrodami - wkoło tylko śnieżna biel. Mamy teraz powód, żeby ponownie odwiedzić to piękne miejsce, ale tym razem latem. 

Historia Pałacu

W XVI wieku niezamożny szlachcic Piotr Wiesiołowski poślubił Katarzynę Wołłowiczównę, wdowę po dziedzicu dóbr białostockich Mikołaju Bakałarzewiczu. Po ślubie Piotr osiadł w Białymstoku i zlecił wybudowanie swojej rezydencji. Według projektu Hioba Bretfusa powstała murowana gotycko-renesansowa budowla obronna. Dwukondygnacyjny zamek otoczony był fosą i umocnieniami ziemnymi. W rękach Wiesiołowskich - tak jak całe miasto - pozostał do 1637 roku, kiedy zmarł ostatni z rodu - Krzysztof.

Za swoje zasługi w wojnie ze Szwedami, zamek przekazany został Stefanowi Czarneckiemu, który z kolei ofiarował go swojej córce Aleksandrze Katarzynie Branickiej, żonie Jana Klemensa Branickiego, jednak nie była to ich ulubiona rezydencja. Następnym gospodarzem zamku został syn Branickich - Stefan Mikołaj i wtedy nastąpił okres zmian. Zamek utracił elementy obronne i został przebudowany w barokowy pałac, a dokonał tego wybitny architekt Tylman z Gameren. Najważniejsze zmiany wykonane zostały jednak za rządów kolejnego z Branickich - Jana Klemensa, syna Stefana Mikołaja. Jan Klemens Branicki, hetman wielki koronny, odznaczony najwyższymi orderami, z pałacu stworzył Wersal Północy.

W XVIII wieku rozpoczęto przebudowę pałacu według najlepszych francuskich wzorów. Podwyższony został do trzech kondygnacji, ozdobiony dwoma hełmami i tympanonem z licznymi rzeźbami. Ważnym elementem w bryle głównej pałacu stał się balkon. Prawe skrzydło budynku mieściło apartamenty dla gości, lewe pomieszczenia gospodarcze i pokoje dla służby. Wszystko przebudowano według założeń francuskiego klasycyzmu i rokoka. W bajeczny sposób urządzony został również pałacowy ogród.

Za czasów Jana Klemensa rezydencja tętniła życiem i czarowała swym pięknem. W pałacu gościli m.in. królowie August II, August III, Stanisław August Poniatowski, cesarz Józef II Habsburg, król Ludwig XVIII, wielki książę Paweł - późniejszy car, różni książęta oraz liczni posłowie i poeci.

Po śmierci Jana Klemensa w 1771 roku, oficjalnymi spadkobiercami zostali Potoccy, którzy w 1802 roku sprzedali rezydencję królowi pruskiemu Fryderykowi Wilhelmowi III, z zastrzeżeniem, że nie może go przejąć za życia Izabeli, wdowy po hetmanie. 

W 1809 roku pałac nabył car Aleksander I, który chcąc utworzyć swoją letnią rezydencję, nakazał remont obiektu. Po czasie jednak car zmienił plany i zamiast gruntownego remontu nastąpiła gruntowna grabież wyposażenia, zarówno wewnętrznego jak i zewnętrznego. Pałac zamiast letniej rezydencji carów stał się Instytutem Panien Szlacheckich - szkołą dla panien z wyższych sfer rosyjskich - i swoją funkcję dydaktyczną pełnił do 1915 roku.

Podczas I wojny światowej pałac pełnił funkcje urzędów, postojów a także szpitala. II wojna światowa przyniosła zniszczenie. W 1944 roku wycofujące się oddziały niemieckie zburzyły pałac w 70 procentach a dzieła zniszczenia dopełniła Armia Czerwona. 

Po wojnie, w różnych etapach i okresach, odbudowano pałac i prowadzono prace renowacyjne, które trwały do 2012 roku. Przez te wszystkie lata przywrócono pałac do stanu z XVIII wieku. Obecnie właścicielem Pałacu Branickich jest Uniwersytet Medyczny w Białymstoku.

Galeria zdjęć

Brama Wielka

Brama Wielka

Brama Wielka

Pałac od strony dziedzińca

Pałac

Herkules walczący z hydrą

Atlas

Pałac

tympanon

tympanon

Pawilon pod Orłem

Pałac od strony ogrodu

Rzeźba

Pałac od strony ogrodu

Pałac

             

Podobał Ci się artykuł? Warto go przeczytać? Zostaw komentarz i podziel się ze swoimi znajomymi.

Wszystkie zdjęcia są mojego autorstwa i nie zgadzam się na ich kopiowanie i wykorzystywanie bez mojej zgody (Ustawa z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych).